Ο καρκίνος του μαστού είναι μία από τις πιο διαδεδομένες μορφές καρκίνου και υπολογίζεται ότι επηρεάζει 1 στις 8 γυναίκες σε παγκόσμιο επίπεδο. Στη χώρα μας, αναφέρονται κάθε χρόνο 6.000 με 7.000 νέες περιπτώσεις ενώ το 85% των γυναικών που εμφανίζουν καρκίνο του μαστού δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό.
Ο Οκτώβριος είναι μήνας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού. Ειδικά η 25η Οκτωβρίου αφορά όλες τις γυναίκες καθώς έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης κατά του Καρκίνου του Μαστού.
Με αφορμή αυτή την σημαντική ημέρα, η ε. Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών, Χειρουργός – Γυναικολόγος, Μαστολόγος – Ογκολόγος, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας κα. Λυδία Ιωαννίδου-Μουζάκα μίλησε στο instyle.gr και την Αθηνά Δαβαρία και εξηγεί τι είναι ο συγκεκριμένος καρκίνος, αν έχει συμπτώματα, πως γίνεται η διάγνωση και ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνουμε ανάλογα την ηλικία μας.
“Η έγκαιρη διάγνωση ισοδυναμεί με ίαση” τόνισε χαρακτηριστικά η κα. Ιωαννίδου-Μουζάκα και επισήμανε ότι “η επαγρύπνηση και όχι ο φόβος, βοηθούν στην αντιμετώπιση της νόσου”.
Τι είναι ο καρκίνος του μαστού;
Ο καρκίνος του μαστού είναι ένας άναρχος και ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός των κυττάρων του μαστού που στη συνέχεια εμφανίζουν ατυπία και αργότερα κακοήθεια.
Ποια είναι τα είδη καρκίνου του μαστού;
Τα είδη του καρκίνου του μαστού βασικά διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
α) στον μη διηθητικό και
β) στον διηθητικό καρκίνο του μαστού.
Όταν μιλάμε για μη διηθητικό καρκίνο μαστού, εννοούμε ότι δεν έχει γίνει διάσπαση της βασικής μεμβράνης και κατά συνέπεια δεν υπάρχει δυνατότητα να προκληθούν μεταστάσεις. Στον διηθητικό όμως καρκίνο δυστυχώς υπάρχει αυτός ο κίνδυνος.
Τα είδη του καρκίνου του μαστού είναι: πορογενής, λοβιακός, μυελοειδής, ηθμοειδής κ. ά.
Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού;
Ευχόμαστε η γυναίκα να προσέρχεται στον ιατρό χωρίς να έχει κανένα σύμπτωμα, τότε υπάρχει και μεγάλη πιθανότητα ίασης.
Τα συμπτώματα που σχετίζονται με καρκίνο του μαστού είναι ένα ψηλαφητό ογκίδιο, μία εισολκή του δέρματος, δηλ. ένα τράβηγμα του δέρματος, παραμόρφωση ή καθήλωση της θηλής, οροαιματηρό έκκριμα από τη θηλή, διαταραχή της καμπυλότητας του μαστού, δέρμα ερυθρό ή δίκην φλοιού πορτοκαλιού και ψηλαφητοί λεμφαδένες στη μασχάλη.
Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του μαστού; Ποιες εξετάσεις απαιτούνται;
Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού γίνεται κλινικά και με διάφορες άλλες εξετάσεις. Πάντοτε για να μπει μια σωστή διάγνωση χρειάζεται συνδυασμός εξετάσεων, διότι υπάρχουν εξετάσεις στις οποίες για τον άλφα ή βήτα λόγο μπορεί να μην σκιαγραφηθεί και να μην διαπιστωθεί καρκίνος του μαστού. Οι εξετάσεις, στις οποίες υποβάλλουμε τη γυναίκα είναι: α) κλινική εξέταση, β) μαστογραφία, γ) υπέρηχος μαστών, δ) μαγνητική μαστογραφία,ε) παρακέντηση και κυτταρολογική εξέταση. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα θα σας πω ότι η μοναδική εξέταση η οποία εντοπίζει τις μικροαποτιτανώσεις στον μαστό είναι η μαστογραφία. Αντίθετα η μαστογραφία μπορεί να χάσει τον λοβιακό καρκίνο του μαστού επειδή είναι ακτινοδιαπερατός, και τον οποίο μπορούμε να διαπιστώσουμε με τους υπερήχους και τη μαγνητική μαστογραφία.
Από ποια ηλικία κι έπειτα πρέπει η γυναίκα να ξεκινήσει τις απαραίτητες εξετάσεις για τον καρκίνο του μαστού;
Οι γυναίκες καλό θα είναι να μάθουν την αυτοεξέταση των μαστών και να εξετάζουν τους μαστούς τους από τη νεαρή ηλικία, οπόταν η εξέταση αυτή θα γίνεται χωρίς άγχος, μία και στην ηλικία αυτή η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού είναι πολύ μικρή και η γυναίκα θα εξοικειωθεί με την σύσταση των δικών της μαστών.
Εάν όμως εννοείτε από ποια ηλικία πρέπει η γυναίκα να υποβάλλεται σε κανονική εξέταση των μαστών, θα σας πω «εξαρτάται» και εξαρτάται επειδή θα πρέπει να γνωρίζουμε κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γυναίκας, όπως εάν έχει κάνει παιδιά, εάν έχει κληρονομικότητα, εάν πρόκειται να υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση κ. ά. Εάν όλα είναι φυσιολογικά, εάν δηλαδή η γυναίκα έχει κάνει παιδιά σε νεαρή ηλικία, εάν δεν έχει βεβαρυμμένο κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού, εάν δεν πρόκειται να υποβληθεί σε ορμονικές θεραπείες, τότε άνετα μπορεί να ξεκινήσει τον έλεγχο των μαστών με ετήσια μαστογραφία, κλινική εξέταση και υπερηχογράφημα μαστών από την ηλικία των 40 ετών και μετά. Εάν όμως η μητέρα της κοπέλας έπαθε καρκίνο του μαστού στην ηλικία των 40 ετών, η ίδια θα πρέπει να αρχίσει να εξετάζεται μία δεκαετία νωρίτερα με πλήρη μαστολογικό έλεγχο, δηλαδή από την ηλικία των 30 ετών.
Ποιες είναι οι εξετάσεις που πρέπει να κάνει μία γυναίκα ανάλογα με την ηλικία της για να διαγνώσει εγκαίρως την ύπαρξη της νόσου;
Όπως ανέφερα και προηγουμένως ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας είναι και η σειρά των εξετάσεων στις οποίες υποβάλλεται. Η λήψη ιστορικού προηγείται.
Οι εξετάσεις στις οποίες προβαίνουμε κατά σειρά σε μία γυναίκα 20 με 35 ετών είναι: Η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού, στη συνέχεια κλινική εξέταση με ψηλάφηση και υπερηχογράφημα μαστών. Εάν δεν διαπιστωθεί κάτι σε αυτές τις εξετάσεις, σταματάμε τον έλεγχο εδώ. Εάν διαπιστωθεί σε μια από τις δύο εξετάσεις οποιαδήποτε ανωμαλία, αναγκαζόμαστε να προχωρήσουμε και στη μαστογραφία, ανεξαρτήτως της ηλικίας.
Στις γυναίκες από 40 ετών και πάνω καταρχήν κάνουμε την κλινική εξέταση, τη μαστογραφία και συμπληρώνουμε με υπερηχογράφημα των μαστών για επιβεβαίωση των ευρημάτων της μαστογραφίας. Εάν χρειάζεται να επιβεβαιώσουμε κάτι περισσότερο έχουμε τη δυνατότητα να συμπληρώσουμε με Μαγνητική Μαστογραφία, παρακέντηση με κυτταρολογική εξέταση και βιοψία με βελόνη.
Πώς προκαλείται; Αίτια και παράγοντες κινδύνου
Η ακριβής αιτιοπαθογένεια της ανάπτυξης του καρκίνου του μαστού στην κάθε περίπτωση δεν είναι δυνατή. Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι βιολογικοί παράγοντες οι οποίοι ενοχοποιούνται και αυτοί είναι ασφαλώς: Η κληρονομικότητα, η πρώιμη εμφάνισή της εμμηναρχής, δηλ. της εμμήνου ρύσεως και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση, η καθυστερημένη απόκτηση του πρώτου τελειωμένου παιδιού, η λήψη ορμονών, οι διατροφικές συνήθειες και το πλέον σημαντικό, η παρατεταμένη ψυχική ένταση της γυναίκας, ιδιαίτερα αν η γυναίκα είναι εσωστρεφής.
Το κάπνισμα και το αλκοόλ αυξάνει τις πιθανότητες για καρκίνο του μαστού;
Το κάπνισμα για να πω την αλήθεια δεν έχει ιδιαίτερη επίπτωση στον καρκίνο του μαστού, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στον καρκίνο του πνεύμονος. Η επίπτωση όμως του οινοπνεύματος και η καθημερινή του χρήση φαίνεται ότι αυξάνει τις πιθανότητες για εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η κατανάλωση οινοπνεύματος πολλές φορές γίνεται για να αντιμετωπισθεί η ψυχολογική ένταση της γυναίκας, που όπως ήδη έχω αναφέρει είναι ένας σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας για την ανάπτυξη της νόσου.
Η άσκηση και η καλή διατροφή μειώνει τον κίνδυνο νόσησης;
Η άσκηση και η καλή διατροφή με χαμηλά ζωικά λίπη φαίνεται ότι μειώνει τον κίνδυνο για την εμφάνιση της νόσου.
Οι γυναίκες που έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου στο στήθος, έχουν υψηλότερο κίνδυνο να τον αναπτύξουν;
Ένα ποσοστό 5 με 10% των καρκινοπαθών γυναικών αφορά τις γυναίκες με κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού. Ασφαλώς όσο περισσότερα άτομα υπάρχουν στην οικογένεια με καρκίνο του μαστού, καρκίνο της ωοθήκης, του προστάτου και του παγκρέατος, τόσο το ποσοστό ανάπτυξης καρκίνου του μαστού αυξάνει, για αυτό και είναι πολύ σημαντική η λήψη ενός καλού ιστορικού στην πρώτη επίσκεψη της κάθε γυναίκας.
Τι μπορώ να κάνω για να μειώσω τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού;
Από αυτά που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, η μείωση του καρκίνου του μαστού μπορεί να επιτευχθεί εάν έχουμε σωστή διατροφή, εάν αποφεύγουμε τη λήψη οινοπνεύματος και λιπαρών με την τακτική σωματική άσκηση και το σημαντικότερο, να μην κρατάμε μέσα τις στεναχώριες μας σε περίπτωση προβλημάτων. Επίσης σε γυναίκες με γονιδιακή επιβάρυνση καλό θα είναι να τις υποβάλουμε σε προληπτικές χειρουργικές επεμβάσεις ανάλογα με την περίπτωση.
Πόσο συχνά πρέπει να αυτοεξετάζεται μία γυναίκα; Πείτε μας με πιο τρόπο μπορεί να γίνει η αυτοεξέταση και τι μπορεί να μας θορυβήσει κατά την ψηλάφιση.
Όποια γυναίκα αποφασίσει ότι επιθυμεί να κάνει αυτοεξέταση θα πρέπει να γνωρίζει τα παρακάτω: Η αυτοεξέταση σε γυναίκες οι οποίες βρίσκονται σε γενετήσια περίοδο, δηλ. έχουν ακόμη έμμηνο ρύση, θα πρέπει να γίνεται αμέσως μετά το τέλος της εμμήνου ρύσεως. Εάν δεν υπάρχει έμμηνος ρύση, δηλαδή εάν η γυναίκα βρίσκεται σε εμμηνόπαυση, τότε μπορεί σε οποιαδήποτε σταθερή ημερομηνία που θα επιλέξει η ίδια μέσα στο μήνα. Η εξέταση θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνεται κάθε μήνα. Εάν η γυναίκα πραγματοποιεί τακτικά την αυτοεξέταση θα έχει μάθει πολύ καλά τη σύσταση και την υφή των μαστών της και αν τύχει να αναπτυχθεί οτιδήποτε στον μαστό της θα μπορέσει να το εντοπίσει πολύ- πολύ έγκαιρα. Δεν πρέπει να θορυβηθεί, επειδή υπάρχουν και καλοήθη ογκίδια, απλά να αποτανθεί αμέσως σε Μαστολόγο, για να διερευνηθεί το εύρημα.
Αντιμετώπιση και θεραπείες
Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού είναι:
α) Χειρουργική: Συντηρητική ή Ριζική
β) Με φάρμακα: με κυτταροστατικά, ορμονοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία και
γ) Με ακτινοθεραπεία
Πόσο βοηθά η έγκαιρη πρόληψη; Είναι ιάσιμη η νόσος αν ανιχνευθεί στα πρώτα στάδια;
Η έγκαιρη διάγνωση βοηθάει σημαντικά στην ίαση. Ιάσιμη είναι η νόσος όταν ανιχνευθεί σε πολύ αρχικό στάδιο, ή σε κατάσταση μη διηθητική.
Πόσες γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού κάθε χρόνο; Γνωρίζουμε το ποσοστό των Ελληνίδων που δεν έχουν κάνει ποτέ μαστογραφία;
Στην πριν τον Covid19 εποχή, τα ετήσια περιστατικά ανίχνευσης καρκίνου του μαστού τη χώρα μας αφορούσαν 6 με 7 χιλιάδες γυναίκες. Υπάρχει η τριετία του Covid19 που οι γυναίκες σταμάτησαν ή αραίωσαν να κάνουν μαστογραφία. Δυστυχώς το 2023 πιστεύω ότι θα έχουμε μία έκρηξη κρουσμάτων καρκίνου του μαστού, εάν οι γυναίκες αποφασίσουν να πάνε να κάνουν μαστογραφία. Από την άλλη, μεγάλο ποσοστό γυναικών στην Ελλάδα, δυστυχώς δεν έχει υποβληθεί ποτέ σε μαστογραφία.
Δώστε μας συμβουλές που θα βοηθήσουν τη κάθε γυναίκα να φροντίζει την υγεία και το σώμα της, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Η συμβουλή που μπορώ να δώσω συνοψίζεται ως εξής: Επαγρύπνηση και Πρόληψη, Πρόληψη και όχι Φόβο. Προϋπόθεση για την Πρόληψη είναι η Έγκαιρη Διάγνωση, και η Έγκαιρη Διάγνωση ισοδυναμεί με Ίαση.
κα. Μουζάκα, το ΄21ο Παγκόσμιο Συνέδριο για τον Καρκίνο του Μαστού και την Υγεία του Μαστού” θα πραγματοποιηθεί στη Ρόδο, 3 έως 6 Μαΐου 2023. Γιατί επελέγη η Ρόδος και ποιοι είναι οι σκοποί του Συνεδρίου;
Καταρχήν θα ήθελα να αναφέρω ότι το Συνέδριο ανατέθηκε στο πρόσωπό μου από την Διεθνή Εταιρεία Μαστολογίας (ΔΕΜ) και είχε αποφασιστεί να λάβει χώρα τον Σεπτέμβριο του 2020 στην Αθήνα, στο Μέγαρο Μουσικής. Ωστόσο λόγω της πανδημίας Covid-19 είχε μεταφερθεί για τον Σεπτέμβριο του 2021. Όμως το Μέγαρο Μουσικής ήταν δεσμευμένο για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Μόλις αντιμετώπισα την κατάσταση αυτή εισηγήθηκα στη Διεθνή Εταιρεία Μαστολογίας (ΔΕΜ) το Συνέδριο να γίνει στη Ρόδο επειδή είχα την εμπειρία από το 7ο Παγκόσμιο Συνέδριο Μαστολογίας το οποίο είχα διοργανώσει με μεγάλη επιτυχία το 1992 στη Ρόδο με 2003 Συνέδρους και 1.500 συνοδά μέλη.
Το Συνέδριο το κράτησα επί 3 χρόνια και δεν δέχθηκα να γίνει διαδικτυακά για να μην χάσει η Ελλάδα των προνομίων που προκύπτουν από ενός τέτοιου διαμετρήματος Συνεδρίου, οφέλη Επιστημονικά, Τουριστικά, Οικονομικά, Πολιτιστικά κ. ά.
Στους σκοπούς του Συνεδρίου της ΔΕΜ που λαμβάνουν χώρα κάθε δύο χρόνια σε διαφορετική Ήπειρο, εντάσσεται η ανακοίνωση όλων των νεοτέρων επιστημονικών επιτευγμάτων στην έρευνα, τη διάγνωση και τη θεραπεία των παθήσεων του μαστού, καλοήθων και κακοήθων.
Το Συνέδριο αυτό για πρώτη φορά, θα ασχοληθεί με την “Υγεία του μαστού”, δηλαδή πώς και με ποιους τρόπους μπορούμε να προφυλάξουμε τον οργανισμό μας για να μην αναπτυχθεί καρκίνος στο μαστό.
