Ανάμεσα στους ανθρώπους που καταφέρνουν να επανέρχονται μετά από μία δυσκολία και σ’ εκείνους που βλέπουν τον εαυτό τους ως θύμα, υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές. Κυρίως, είναι θέμα προοπτικής. Δηλαδή, οι άνθρωποι που βλέπουν τον εαυτό τους ως θύμα, θεωρούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα ώστε ν’ αλλάξουν τη ζωή και την αντιμετωπίζουν παθητικά και μοιρολατρικά. Ωστόσο, το να θεωρείς τον εαυτό σου ως το αιώνιο θύμα, δεν έχει να κάνει απαραίτητα με τις αντικειμενικές συνθήκες, αλλά μάλλον είναι θέμα νοοτροπίας.
Είναι ενδιαφέρον το ότι, οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τη ζωή με νοοτροπία θύματος, εμφανίζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά.
Τα 8 κοινά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που θεωρούν τον εαυτό τους θύμα:
Κατηγορούν διαρκώς τους άλλους
Στέκονται στις αρνητικές εμπειρίες
Αισθάνονται ανίσχυροι
Αντιστέκονται στην αλλαγή
Δεν εκφράζουν ευγνωμοσύνη
Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση
Αποφεύγουν την ευθύνη
Δεν έχουν ενσυναίσθηση
Κατηγορούν διαρκώς τους άλλους
Τους ανθρώπους με την ψυχολογία του θύματος ενώνει ένα κοινό χαρακτηριστικό που δεν είναι άλλο από την τάση τους να επιρρίπτουν τις ευθύνες διαρκώς σε άλλους. Για τις ατυχίες τους φταίνε μονίμως οι άλλοι: οι φίλοι, η οικογένεια, το αφεντικό, ακόμη και άγνωστοι, όμως ποτέ μα ποτέ δεν ευθύνονται οι ίδιοι.
Οι άνθρωποι που νιώθουν ότι αποτυγχάνουν στη ζωή, συνήθως εμφανίζουν αυτές τις 7 συμπεριφορές, χωρίς να το καταλαβαίνουν
Αυτός άλλωστε είναι ένας εύκολος τρόπος απαλλαγής από τις ευθύνες και αποφυγής της προόδου και της εξέλιξης, μέσα από την κατανόηση του εαυτού.
Στην πραγματικότητα, όλοι μας έχουμε τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε τις επιλογές μας, τόσο τις επιτυχίες όσο και τις αποτυχίες μας. Όταν εγκλωβιζόμαστε στην ψυχολογία του θύματος, είναι δύσκολο να δούμε καθαρά. Για τον λόγο αυτό είναι αναγκαίο να καταλάβουμε την ψυχολογία των ανθρώπων που βλέπουν τον εαυτό τους ως θύμα και να τους βοηθήσουμε. Η ζωή δεν είναι πάντα δίκαιη, αλλά η απόκρισή μας διαμορφώνει τελικά τις εμπειρίες μας, πολύ πιο καθοριστικά από τα ίδια τα γεγονότα.
Στέκονται στις αρνητικές εμπειρίες
Ανεξάρτητα από τις συνθήκες, ορισμένοι άνθρωποι πάντα θα εστιάζουν στα αρνητικά. Πάντα θα υπάρχει κάτι κακό ή δυσάρεστο στο οποία θα προσκολλώνται οι άνθρωποι που έχουν τη νοοτροπία του θύματος. Ακόμη και οι μικρές δυσκολίες μπορεί να τους κάνουν να ξεχάσουν τα θετικά που έχουν μπροστά τους. Η εστίαση στις αρνητικές εμπειρίες είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό των ανθρώπων που θεωρούν τον εαυτό τους ως θύμα των περιστάσεων και της ζωής.
Το φίλτρο αντίληψής τους, τους κάνει να στέκονται στα αρνητικά. Ως αποτέλεσμα, η ψυχολογία τους επιβαρύνεται, επηρεάζοντας και όλους τους υπόλοιπους. Η αναγνώριση της τάσης αυτής, ίσως μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση του ψυχισμού τους και την ανακάλυψη αποτελεσματικό τρόπος ενθάρρυνσης και διαχείρισής τους.
Αισθάνονται ανίσχυροι
Όσοι θεωρούν τον εαυτό τους θύμα, συχνά νιώθουν ανίσχυροι. Οι άνθρωποι με τη νοοτροπία του θύματος, είναι πεπεισμένοι ότι δεν έχουν κανέναν έλεγχο και εξουσία ν’ αλλάξουν τις συνθήκες της ζωής τους και θεωρούν ότι τα πράγματα στη ζωή έρχονται-ή δεν έρχονται από μόνα τους. Μία σχετική μελέτη της αμερικανικής ψυχολογικής εταιρείας έχει δείξει ότι οι άνθρωποι που αισθάνονται ανίσχυροι, είναι πιθανότερο να πέσουν θύματα θεωριών συνομωσίας.
Αυτό συνδέεται άμεσα με την ψυχολογία του θύματος, μιας πρόκειται για μία νοοτροπία που λέει ότι η ζωή τους κατευθύνεται από μεγαλύτερες και αόρατες δυνάμεις. Η αίσθηση αδυναμίας οδηγεί σε απώλεια κινήτρου και φιλοδοξίας, κάνοντας ακόμη δυσκολότερη την πιθανότητα βελτίωσης. Αντί αυτού, τα άτομα που υιοθετούν νοοτροπία θύματος εγκλωβίζονται σ’ έναν φαύλο κύκλο αρνητικότητας και αυτό λύπησης.
Η κατανόηση της συμπεριφοράς αυτής μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε μέσα από τα μάτια τους και να προσφέρουμε την κατάλληλη βοήθεια και υποστήριξη.
Αντιστέκονται στην αλλαγή
Οι άνθρωποι που θεωρούν τον εαυτό τους θύμα, εμμένουν τα οικεία και τα γνωστά. Αντιστέκονται στην αλλαγή, την οποία βλέπουν ως απειλή, ως κίνδυνο που μόνο προς το χειρότερο μπορεί ν’ αλλάξει τη ζωή τους.
Ο φόβος της αλλαγής οδηγεί σε στασιμότητα και οπισθοδρόμηση. Οι άνθρωποι κλείνονται και διστάζουν να κάνουν βήματα βελτίωσης, ακόμη και όταν βλέπουν ότι υπάρχει ελπίδα και δυνατότητα να πετύχουν. Η κατανόηση της αντίστασης στην αλλαγή και του φόβου, μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε πίσω από τη συμπεριφορά των ανθρώπων αυτών. Κυρίως, μας βοηθά να δούμε τη δυνατότητα εξέλιξης, βελτίωσης και αλλαγής και να τους ενθαρρύνουμε να βγουν από την καταστροφική στασιμότητα.
Δεν εκφράζουν ευγνωμοσύνη
Η πραγματικότητα των ανθρώπων με νοοτροπία θύματος είναι απαισιόδοξη. Οι άνθρωποι αυτοί βλέπουν πάντα εκείνο που λείπει, εκείνο που θα ήθελαν και δεν έχουν, εστιάζουν στα άσχημα και τα αρνητικά.
Η εμμονή των ανθρώπων που έχουν ψυχολογία θύματος με τα προβλήματα και τις δυσκολίες τους κάνει να παραβλέπουν τα καλά, τα θετικά, όσο μικρά ή μεγάλα και αν είναι. Η απουσία εκτίμησης για όσα έχουν, τους οδηγεί σε συναισθήματα απόγνωσης και απογοήτευσης. Όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από συμπόνοια και ειδικά όσοι έχουν τη νοοτροπία του θύματος χρειάζονται υποστήριξη, ώστε να καταλάβουν ότι υπάρχουν πράγματα για τα οποία πρέπει να νιώθουν ευγνωμοσύνη.
Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση
Είναι πολύ δύσκολο να διαχειριστεί κανείς το συναίσθημα της ανεπάρκειας. Πολλοί άνθρωποι παλεύουν με προβλήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης σε διάφορες φάσεις της ζωής τους, αμφισβητούν και επικρίνουν διαρκώς τον εαυτό τους, θεωρώντας ότι δεν αξίζουν ή ότι δεν είναι ικανοί. Οι άνθρωποι με τη νοοτροπία του θύματος παλεύουν με τη χαμηλή τους αυτοεκτίμηση. Βλέπουν τα αρνητικά στοιχεία του χαρακτήρα τους, αμφιβάλλουν για την αξία τους και δεν πιστεύουν στις ικανότητές τους.
Ηθεώρηση αυτή του εαυτού τους, γίνεται αυτό-εκπληρούμενη προφητεία όπου οι πεποιθήσεις τους τελικά, πραγματοποιούνται. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση ωστόσο, δεν είναι ένα αναλλοίωτο στοιχείο της προσωπικότητας του ανθρώπου. Είναι ένα φορτίο που στιγματίζει την ποιότητα της ζωής του ανθρώπου. Η αναγνώριση της επίδρασης της χαμηλής αυτοεκτίμησης, μπορεί να βοηθήσει και το περιβάλλον να καταλάβει τον ψυχισμό του ατόμου πίσω από τη συμπεριφορά του.
Αποφεύγουν την ευθύνη
Η αποφυγή της ευθύνης είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό γνώρισμα των ανθρώπων που θεωρούν ότι είναι τα θύματα της ζωής. Οι άνθρωποι αυτοί μετακυλούν τις ευθύνες σε άλλους, βρίσκουν δικαιολογίες, ή απλά δεν βλέπουν τη συμβολή τους στη δημιουργία ενός προβλήματος. Αντί λοιπόν ν’ αναγνωρίσουν τα λάθη τους και να διδαχθούν από αυτά, προτιμούν να παριστάνουν το θύμα. Αυτή η στάση τους απαλλάσσει από κάθε ευθύνη και τους επιτρέπει να συνεχίσουν να νιώθουν ηττοπάθεια.
Η αποφυγή της ευθύνης ωστόσο, είναι αδύνατον να οδηγήσει σε πρόοδο, εξέλιξη ή αυτοβελτίωση. Η κατανόηση της συμπεριφοράς αυτής, μας βοηθά ν’ αναγνωρίσουμε την πηγή της συμπεριφοράς τους και ίσως να μπορέσουμε να τους ενθαρρύνουμε ν’ αναλαμβάνουν, σταδιακά περισσότερες ευθύνες για τις ενέργειες και τις επιλογές τους.
Δεν έχουν ενσυναίσθηση
Ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα της κατανόησης και της συμπόνοιας. Οι άνθρωποι όμως που βλέπουν τον εαυτό τους ως θύμα της ζωής, δεν μπορούν να συμμεριστούν τα συναισθήματα των άλλων, αφού εστιάζουν στον πόνο τους και τον εαυτό τους. Η έλλειψη ενσυναίσθησης βλάπτει εν τέλει τις σχέσεις και μπορεί να τους οδηγήσει σε απομόνωση. Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και της κατανόησης στις ανθρώπινες σχέσεις, είναι πάντα αναγκαία.
Τελικές σκέψεις
Η σημασία της ενσυναίσθησης
Στις ανθρώπινες σχέσεις, δεν έχει σημασία να βρούμε ποιος φταίει και ν’ αποδώσουμε ευθύνες. Αυτό που έχει σημασία είναι να κατανοήσουμε τους λόγους για τη συμπεριφορά των ανθρώπων και την προσέγγισή τους με ενσυναίσθηση. Η ζωή είναι περίπλοκη και καθένας την αντιμετωπίζει διαφορετικά. Για κάποιους ανθρώπους, η ψυχολογία του θύματος είναι ένας μαθημένος τρόπος συμπεριφοράς ενώ για άλλους, είναι τρόπος άμυνας. Να θυμάστε πάντα το ρητό του διάσημου ψυχολόγου, Carl Rogers, ο οποίος είπε «Όταν κοιτάζω τον κόσμο είμαι απαισιόδοξος, όταν όμως βλέπω τους ανθρώπους, νιώθω αισιόδοξος». Αυτή η προοπτική μπορεί να βοηθήσει όταν έχετε να κάνετε με ανθρώπους που θεωρούν τον εαυτό τους ως θύμα. Να θυμάστε ότι προσπαθούν να διαχειριστούν τη ζωή και τις δυσκολίες της, με τον τρόπο που γνωρίζουν. Άλλωστε όλοι μας παλεύουμε και αντιμετωπίζουμε προβλήματα που συχνά δεν αποκαλύπτουμε σε κανέναν.
